Drogie Maturzystki i Maturzyści!

Stres przed maturą, jak i podczas samego egzaminu dojrzałości, jest zjawiskiem naturalnym, niemniej jednak siła odczuwanego stresu zależy w dużej mierze od nas samych, a dokładnie od tego, jak oceniamy nasze możliwości poradzenia sobie z sytuacją stresową.

Choć ogólnie cieszy się złą sławą i większość z nas chciałaby go unikać, to jednak jest on wszechobecnym elementem życia każdego człowieka. Stres - bo o nim mowa - to reakcja na sytuację lub zdarzenie odbierane przez nas jako w jakiś sposób zagrażające naszemu dobrostanowi.

Stres objawia się w postaci doświadczania silnie negatywnych emocji strachu, lęku, złości czy nawet wrogości, którym towarzyszą zmiany fizjologiczne oraz biochemiczne, takie jak pocenie dłoni czy skurcze żołądka. Są sytuacje, które w jednych wzbudzają stres, a w innych nie: dla jednego stresem będzie wizyta w zakładzie fryzjerskim, dla drugiego ta sama okoliczność będzie źródłem przyjemności i relaksu. Są jednak i takie sytuacje, które w zasadzie w każdym z nas wywołują poczucie zagrożenia – obok katastrof czy klęsk żywiołowych należą do nich ważne, życiowe zdarzenia – wśród nich egzamin maturalny.

Z CZEGO WYNIKAJĄ OBAWY MŁODYCH LUDZI PRZED EGZAMINEM?

Stres przed egzaminem jest zjawiskiem raczej powszechnym, jednak może być dodatkowo potęgowany określonymi postawami zarówno bliskiego otoczenia młodzieży, jak i samych nastolatków. Oto najczęstsze czynniki, które mogą wywołać wzmożony lęk i napięcie przed egzaminem:

  • presja rodziców, nauczycieli („Musisz zdać”, „Musisz być najlepszy/a),
  • brak wiary w siebie i swoje możliwości – wmawianie młodzieży (przez rodziców czy nauczycieli), że za mało wiedzą, że ich pamięć szwankuje, że uczą się zbyt wolno, że mają niewystarczające zdolności,
  • obniżone poczucie własnej wartości – może być spowodowane brakiem sukcesów w ostatnim czasie, otrzymywaniem słabych ocen, trudnościami z koncentracją, pamięcią i myśleniem,
  • porównywanie z rówieśnikami – często robią to rodzice lub nauczyciele, ale także sami młodzi ludzie porównują się ze sobą,
  • myślenie pesymistyczne, katastroficzne połączone z obniżonym nastrojem – myślenie typu „komu, jak komu, ale mnie na pewno się nie uda”, „mam pecha”, „w przyszłości i tak nic dobrego mnie nie spotka”,
  • prokrastynacja – odkładanie nauki na później, stąd poczucie niewystarczającej wiedzy tuż przed egzaminem. 

JAK ZAPANOWAĆ NAD STRESEM PRZED MATURĄ

Warto posłuchać porad dr Ewy Jarczewskiej - Gerc, psychologa SWPS.

Jest kilka sposobów, aby zapanować nad stresem przed maturą:

  • po pierwsze staraj się nie myśleć o dobrym wyniku (np. dostaniu piątki) tylko o tym, jak ten dobry wynik osiągnąć,
  • dobrze zaplanuj wszelkie ostatnie powtórki – możesz to zrobić nawet na kartce papieru, zapisz kiedy (np. w poniedziałek), gdzie (np. w bibliotece), o jakiej porze (np. po południu) powtarzasz geometrie,
  • nie słuchaj innych maturzystów – oni mogą mówić, że są świetnie przygotowani i się nie boją – nawet jeśli faktycznie są przygotowani, to raczej boją się tak jak ty,
  • powtarzając materiał staraj się korzystać z tak zwanych mnemotechnik, czyli sztuczek zapamiętywania, dla przykładu ucząc się budowy serca wyobraź sobie jak po nim podróżujesz, widzisz komory i przedsionki, aortę i tak dalej; ucząc się dat ważnych wydarzeń wyobraź sobie okoliczności zdarzenia, czy to była zima (pewnie padał śnieg), co poprzedziło dane zdarzenie i co było po nim,
  • znajdź czas na relaks – pójdź na spacer albo do kina,
  • unikaj imprez – jeszcze zdążysz się pobawić – jeśli dobrze pójdzie ci egzamin będziesz miał co świętować; musisz wiedzieć, że niektórzy stosują tak zwane strategie samoutrudniania – idą na imprezę dzień przed egzaminem, jeśli im nie pójdzie wówczas mają gotowe uzasadnienie porażki nie uderzające w poczucie własnej wartości („nie byłem w formie”), jeśli mimo wszystko dobrze im pójdzie wówczas wpadają w samozachwyt („jestem genialny”) – pamiętaj jednak że drugi scenariusz jest dużo mniej prawdopodobny niż pierwszy!
  • zadbaj o sen – gdy śpisz, to czego nauczyłeś się w ciągu dnia utrwala się, a nowa wiedza tworzy sieć połączeń z już istniejącą,
  • pamiętaj – nikt nie jest Omnibusem – każdemu może przydarzyć się wpadka czy gorszy dzień (inteligencja jest dość stabilną cechą ale intelekt bywa zmienny!),
  • i na koniec – stres może pomóc w działaniu ale tylko wtedy, gdy jesteś dobrze przygotowany (znasz materiał), a poziom stresu nie jest ekstremalnie duży(patrz powyższe punkty)

JAK ZAPANOWAĆ NAS STRESEM W TRAKCIE MATURY?

  • nie myśl o ocenach, skup się nad zadaniem – zastanów się, jak możesz je najlepiej wykonać czy rozwiązać,
  • nawet jeśli dostałeś pytania, na które nie do końca wiesz jak odpowiedzieć – nie panikuj, pomyśl o tym, że jesteś uczniem nie od wczoraj, ale od wielu lat, masz dużą wiedzę – postaraj się przeszukać pamięć – jest duża szansa, że znasz odpowiedź, tylko chwilowo straciłeś do niej dostęp,
  • najpierw zrób zadania, których rozwiązania jesteś pewien, a te bardziej złożone lub te, wobec których masz wątpliwości zostaw na koniec
  • pamiętaj o oddychaniu! Brzmi banalnie, ale niektórzy z nas w sytuacji stresowej praktycznie przestają oddychać i nie wiedzą o tym, że w ten sposób ograniczają swoje zasoby tlenowe, a co za tym idzie intelektualne,
  • przed wyjściem z domu zjedz coś, ale nie przejadaj się– zarówno zbyt pusty, jak i zbyt pełny żołądek będzie tego dnia twoim nieprzyjacielem
  • na koniec wiedz, że matura to nie koniec świata, a w zasadzie jego początek – prawdziwe życiowe egzaminy jeszcze przed tobą!